İnsan, doğduğu topraklardan, büyüdüğü evden ve sevdiği insanlardan uzaklaştığında, ardında bıraktıklarının bıraktığı boşluk her geçen gün daha da derinleşir. Gurbet, yalnızca mekânsal bir ayrılık değildir, aynı zamanda ruhsal bir sınavdır. Özlem, bir gölge gibi hep insanın peşindedir, bazen bir şarkıda, bazen bir rüzgârda, bazen de eski bir fotoğrafın kenarında karşısına çıkar. Geçmiş, anılarda saklı kalır; sıcak bir yaz günü, annenin sesi, çocukluk arkadaşlarının kahkahaları… Ama ne yazık ki, zaman bu hatıraları yalnızca taşır; onları koruyamaz. Yıllar geçtikçe bu anılar da bulanıklaşır, bir masalın sisli perdesine dönüşür.
Gurbetin ateşi, insanı yanar ve tutuşur hâle getirir. Kalp bir yandan özlemle kavrulurken, diğer yandan umutla çırpınır. Hep bir gün dönme hayali vardır; “Bir gün yeniden o topraklara basacağım, çocukluğumun geçtiği sokaklarda yürüyeceğim” der insan kendi kendine. Bu hayal, gurbetin acısını bir nebze olsun dindiren tek ilaçtır. Ancak o beklenen dönüş anı geldiğinde, insanı bambaşka bir gerçekle yüzleştirir: Artık ne ülke eskisi gibidir, ne insanlar ne de insanın kendisi.
Yıllar sonra dönülen o topraklarda, insan kendini bir yabancı gibi hisseder. Ev bildiği yer, artık tanıdık değildir. Çocukluk arkadaşları başka şehirlere göç etmiş, eski evler ya yıkılmış ya da başkalarına satılmıştır. O şehrin sokaklarında dolaşırken tanıdık yüzler arar ama bulamaz. Yalnızca eski ve soğuk bir yabancılıkla karşılaşır. İnsan, köklerine dönmek isterken, kendi köklerinin yerinden sökülmüş olduğunu fark eder. Bu farkındalık, beraberinde bir tür sessizlik getirir. Çünkü anlatmak zordur; kimse anlamaz. O an insan yalnızca susar, çünkü anlatacak kelimeler tükenmiş, karşısındakilerin anlayabileceği bağlar kopmuştur.
Bu yabancılaşma, sadece mekânsal değil, aynı zamanda kültüreldir. İnsan, kendi memleketinin değiştiğini, geliştiğini ya da yozlaştığını görür ve bu değişimle bağ kuramaz. Hayalini kurduğu o ülke, artık geçmişte kalmıştır. Yeni ülke ise kendi içinde bambaşka bir dinamizme sahiptir. Bu dinamizme ayak uydurmak, gurbetten dönmüş bir ruh için neredeyse imkânsızdır. Memleket, insanın zihninde hep olduğu gibi kalmıştır, ama gerçek hayat onun çok ötesine geçmiştir. Bu çatışma, kişinin içinde büyük bir boşluk yaratır.
Gurbetten dönüp de kendini yabancı hisseden bir insan için sessizlik, aslında bir tercih değil, bir zorunluluktur. Susmak, sadece konuşacak birini bulamamak değil, aynı zamanda anlatacak kelimelerin kifayetsizliğidir. Çünkü özlemin yükü, yalnızca yaşayanın anlayabileceği bir ağırlıktır. Gurbet, insana sessizliği öğretir; ne kadar anlatmaya çalışsanız da, kimse sizin ruhunuzdaki yangını tam olarak göremez.
Sonuç olarak, insanın memleketinden uzakta yaşadığı özlem, döndüğünde yerini sessiz bir hayal kırıklığına bırakır. Bu hayal kırıklığı, yalnızca ülkeye değil, aynı zamanda insanın kendi içindeki değişime karşı duyulan bir sitemdir. Gurbetin özlemi, memleketin yabancılaşmasıyla birleştiğinde, insanın ruhunda derin bir çatlak açılır. Bu çatlak belki de hiçbir zaman tam anlamıyla kapanmaz, ama insana kendi kimliği ve kökleri üzerine derin bir farkındalık bırakır. Ve insan, bu farkındalıkla yaşamayı öğrenir; sessiz, ama dimdik.
